آنالایزرهای اکسترکتیو (Extractive Analyzers) دستگاه های اندازه گیری و تجزیه و تحلیل کننده هایی هستند که از طریق جمع آوری نمونه های گاز یا مایع از فرآیندها و محیطهای مختلف، آنالیز کیفیت و محتوای مختلف مرکب ها را انجام میدهند. این آنالایزرها با استفاده از روش های مختلف تجزیه و تحلیل مانند جذب نوری، پراکندگی نوری، کروماتوگرافی و غیره عمل میکنند. برخی از انواع آنالایزرهای اکسترکتیو عبارتند از:
1. آنالایزرهای گاز (Gas Analyzers): این آنالایزرها برای تجزیه و تحلیل کمی و کیفیت مختلف گازها مورد استفاده قرار میگیرند، از جمله مواد همچون اکسیژن، کربن دی اکسید، گازهای گلخانه ای و غیره.

2. آنالایزرهای اکسیژن (Oxygen Analyzers): این آنالایزرها برای اندازه گیری میزان اکسیژن موجود در هوا و گازها به کار میروند و در کاربردهایی مانند کنترل پروسه های صنعتی، کاهش آلودگی و مانیتورینگ فضاهای بسته به کار میآیند.

3. آنالایزرهای گرمایی (Thermal Analyzers): این آنالایزرها برای اندازه گیری دما و ویژگی های حرارتی مواد مورد استفاده قرار میگیرند، مانند مورد استفاده در اندازه گیری نقطه ذوب، نقطه جوش و ضریب گرمایی.

4. آنالایزرهای طیف سنجی (Spectroscopy Analyzers): این آنالایزرها با استفاده از طیف سنجی امواج الکترومغناطیسی، اطلاعاتی را درباره ترکیب و ساختار مولکول ها و اتم ها ارائه میدهند.

5. آنالایزرهای رطوبت (Moisture Analyzers): این آنالایزرها برای اندازه گیری مقدار رطوبت موجود در یک ماده یا نمونه استفاده میشوند.

6. آنالایزرهای گازهای گلخانه ای (Greenhouse Gas Analyzers): این آنالایزرها برای اندازه گیری میزان گازهای گلخانه ای موجود در هوا و محیط ها به کار میروند.

هر نوع آنالایزر اکسترکتیو دارای کاربردها و مشخصات خاص خود است و انتخاب مناسب ترین نوع برای هر کاربرد خاص بستگی به نیازها و استفاده های موردی دارد. همچنین، انتخاب آنالایزر با دقت بالا و استانداردهای مرتبط برای برآورد صحیح و دقیق نتایج آزمایشات بسیار مهم است.

نحوه عملکرد یک آنالایزر اکسترکتیو به طور کلی به شرح زیر است:

۱. استخراج نمونه: آنالیزر با استفاده از یک پروب نمونه برداری یا سیستم نمونه برداری، یک نمونه نماینده از گاز را از فرآیند یا هوای محیطی استخراج میکند.

۲. آماده سازی نمونه: نمونه گاز استخراج شده ممکن است حاوی رطوبت، ذرات جامد یا آلودگی های دیگری باشد که ممکن است با تحلیل تداخل کنند. بنابراین، معمولاً نمونه برداری تهیه شده به منظور حذف این آلودگی ها و آماده سازی آن برای اندازه گیری دقیق مورد استفاده قرار میگیرد.

۳. تحلیل: نمونه گازی آماده شده از طریق سیستم تشخیصی آنالیزر عبور میکند که ممکن است بر اساس اصول مختلفی مانند جذب مادون قرمز، جذب فرابنفش (UV) یا کروماتوگرافی گازی باشد (بسته به نوع گازی که در حال اندازه گیری است).

۴. اندازه گیری غلظت: آنالایزر غلظت گاز هدف را در نمونه اندازه برداری شده با استفاده از اصول تشخیص انتخاب شده اندازه گیری میکند.

۵. نمایش و ثبت داده: آنالیزر غلظت اندازه گیری شده گاز را در یک پنل نمایش میدهد و ممکن است داده ها را برای تحلیل یا ضبط بیشتر ثبت نماید.

آنالیزرهای اکسترکتیو معمولاً در فرآیندهای صنعتی، مانیتورینگ محیطی و برنامه های تحقیقاتی استفاده میشوند جایی که اندازه گیری دقیق و قابل اعتماد غلظت گازها مورد نیاز است. آنها به ویژه برای اندازه گیری گازهایی که در غلظت کم حضور دارند یا زمانی که نظارت پیوسته در محل امکان پذیر نیست، مفید هستند.